„C” JAK PORZECZKA

C JAK PORZECZKA

Nadal niedoceniana, wypychana ze spiżarnianych półek przez inne słodsze owoce, rzadko spotyka entuzjastów chcących rozkoszować się jej świeżymi owocami prosto z krzaka. A szkoda, bo czarna porzeczka to wyjątkowo zdrowy  i wartościowy przysmak. Regularne spożywanie zarówno świeżych jak i odpowiednio przetworzonych jagód tej rośliny może z powodzeniem zastąpić  uzupełnianie pastylkami tak ważnej dla naszego organizmu witaminy C. Jej zawartością bowiem wśród polskich owoców czarna porzeczka ustępuje miejsca jedynie dzikiej róży.

Właściwości zdrowotne czarnej porzeczki (Ribes Nigrum) zostały docenione już w XVIII wieku, wtedy to została okrzyknięta mianem „eliksiru młodości”. Krzaki tej rośliny porastały zalesione tereny Europy Pn., m.in. nad rzekami. Stąd być może polska nazwa po – rzeczka. Dzikie owoce porzeczki od dawna zbierane były jako pożywienie; robiono z nich domowe konfitury, galaretki i soki. Domowe wino, czy brandy były również dobrze znane. Dziś natomiast czarna porzeczka znalazła swoje miejsce w przemyśle przetwórczym.

Czarny skarb….

Czarna porzeczka jest szczególnie bogata w witaminę C. Szacuje się, że w 100 g owocu znajduje się 180 mg wit. C, co pokrywa dokładnie 258 % dziennego zapotrzebowania na witaminę C  (może być jej o wiele więcej jeśli mamy upalne lato – nawet do 2 000 mg w 100 g.) Więcej tej cennej witaminy ma tylko owoc dzikiej róży – ok. 500 mg na 100 g. Warto dodać , że jest  to bardzo dobrze przyswajalna witamina C, dzięki obecności w owocach także substancji z grupy związków zwanych ogólnie wit. P, a mianowicie rutyny. Ponadto czarna porzeczka zawiera także witaminy z grupy B, witaminę A, biotynę, kwas foliowy, a także składniki mineralne takie jak magnez, potas, wapń i żelazo, a także kwasy organiczne, jak luteina, garbniki, mangan, jod, bor, a także olejki eteryczne, które zapewniają jej oryginalny zapach. Czarna porzeczka zawiera także bardzo dużą ilość pektyn, które powodują gęstnienie przetworów, ale również nie są obojętne dla zdrowia: obniżają poziom cholesterolu, oddalając widmo miażdżycy, a także zwalniają wchłanianie cukru co jest ważne, szczególnie przy cukrzycy, zapobiegają otyłości, wypełniają żołądek powodując uczucie sytości, przyspieszają trawienie tłuszczy. Dzięki zdolności wiązania jonów oczyszczają organizm m.in. z metali ciężkich, regulują także gospodarkę żółciową zapobiegając powstawaniu kamicy. Zawartość natomiast kwasów w tych owocach to 3 – 5%, w tym 88% to kwas cytrynowy a reszta jabłkowy. Wraz z dojrzewaniem maleje ilość kwasu jabłkowego a wzrasta ilość cukru.

Oprócz tego w czarnej porzeczce znajdziemy niezwykle ważne polifenole, a wśród nich:

  • kwasy fenolowe (działają przeciwzakrzepowo, przeciwzawałowo, przeciwzapalnie, hamują rozój bakterii i grzybów); protokatechowy,  p-kumarowy, ferulowy, kawowy, chlorogenowy i neochlorogenowy )
  • flawonoidy (hamują powstawanie w organizmie toksycznych związków prowadzących do chorób nowotworowych oraz spowalniają proces starzenia się): procyjanidy, katechina, epikatechina, kwercetyna (oczyszcza drogi moczowe, działa przeciwalergicznie), rutyna (uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne, ułatwia przyswajanie wit. C), kempferol, myricetyna, antocyjany (substancje przeciwbakteryjne).

Z uwagi na wysoką zawartość polifenoli, a więc  kwasów fenolowych i flawonoidów czarna porzeczka znalazła się na liście ORAC (liście produktów spożywczych o dużej zawartości roślinnych przeciwutleniaczy –  tzw. antyoksydantów). Spośród owoców jagodowych większy potencjał antyoksydacyjny mają czarne jagody, aronia i żurawina. Warto pamiętać, że antyoksydanty to związki usuwające z organizmu człowieka nadmiar wolnych rodników, a te są przyczyną przedwczesnego starzenia się i chorób zwanych cywilizacyjnymi.


Substancje, które zawierają owoce czarnej porzeczki rozszerzają naczynia krwionośne, poprawiają apetyt i przemianę materii, świetnie oczyszcza krew. Poprzez tak dużą zawartość witaminy C podnosi odporność. Zaleca się jej stosowanie także przy chorobach węzłów chłonnych, niedokrwistości, miażdżycy, chorobie popromiennej.

UWAGA: Najwięcej substancji biologicznie czynnych zawierają porzeczki świeżo zerwane  z krzaka. Z każdą godziną wartość ich maleje.

 

Jak to wykorzystać?

W medycynie ludowej owoce czarnej porzeczki stosowano jako lek na trudno gojące się rany, ukąszenia owadów (wystarczy zgnieść liście i pocierać nimi miejsce po ukąszeniu), wrzody,  a także stany zapalne jamy ustnej, miażdżycę, reumatyzm, biegunkę, kamicę nerkową, a także na nadciśnienie (świetnie obniża ciśnienie krwi).

Działanie lecznicze mają nie tylko owoce ale i liście czarnej porzeczki.

1. Napar z liści czarnej porzeczki  – 1 łyżeczkę sproszkowanych liści zalać szklanką wrzątku i zaparzać pod przykryciem około 15 min., pić 1 – 3 razy dziennie po 1 szklance.

Pomocne przy: biegunce, nerwicy żołądka, nieżycie dróg trawiennych, dolegliwościach wątrobowych. Przy miażdżycy i nadciśnieniu można pić zamiennie z naparem z owoców czarnej porzeczki. Usprawnia procesy myślowe, odżywia mięsień sercowy. Herbatka ta zapobiega zakażeniom układu moczowego. Często dla uzyskania wzmocnionego efektu przy infekcjach dróg moczowych zaleca się połączenie liści czarnej porzeczki z innymi ziołami moczopędnymi (m.in. skrzyp, pokrzywa, nawłoć, liść brzozy, korzeń tataraku). Napar z liści czarnej porzeczki ma wyjątkowo regenerujący wpływ na organizm, działają antyseptycznie i oczyszczająco m.in przez swoje właściwości moczopędne, znajduje zastosowanie także przy reumatyzmie. Pomocny także przy chrypce do płukania gardła.

2. Napar z liści i cienkich gałązek porzeczki – 30 dag suszonych liści i cienkich gałązek zalać 3 litrami wrzątku. Po tym czasie przecedzić i wlać do wanny. Kąpiel trwać powinna ok. 15 minut. Pomocne przy zmianach skórnych szczególnie u dzieci.

3.  Świeże np rozgniecione owoce z cukrem – pomocne przy anemii, niskim poziomie hemoglobiny, a także wszelkiego rodzaju nowotworach (należy obserwować reakcję organizmu szczególnie gdy spożywamy duże ilości)

4. Wywar z suszonych owoców -ok. łyżki suszonych owoców zalać wrzątkiem, zaparzać pod przykryciem ok. 30 min. Pomocne przy: biegunce a także przy hemoroidach (wtedy dodajemy do suszonych owoców  łyżkę suszonych liści i pijemy nawet do 5 razy dziennie po pół szklanki)

 

ZDROWE PRZETWORY Z CZARNEJ PORZECZKI

1. Sok z czarnej porzeczki

Przepyszny nie tylko na zimę, latem wspaniale orzeźwia, szczególnie kiedy jest tylko delikatnie posłodzony. Świeżo zerwane owoce oczyścić i rozdrobnić (rozgnieść, zmielić blenderem lub przepuścić przez maszynkę) zalać gorącą wodą (tak żeby jedynie przykryła owoce) doprowadzić do wrzenia i od razu wyłączyć. Przykryć i odczekać 3 godziny. Po tym czasie przecedzić, posłodzić (rozpuszczać cukier mieszając), doprowadzić do wrzenia i gotować nie dłużej niż 3 min. Wrzący zlewać do wyparzonych i suchych słoiczków (można ustawiać do góry dnem) lub do butelek. Dla większego bezpieczeństwa można słoiczki potem jeszcze krótko zapasteryzować.

2. Naturalny dżem z czarnych porzeczek

  • 3 kg owoców
  • 6 szklanek cukru

Świeże owoce należy oczyścić i nieco rozgnieść. Zasypujemy następnie cukrem i odstawiamy do następnego dnia. Po tym czasie smażymy (najlepiej w szerokim i płytki garnku – tak najszybciej pozbędziemy się nadmiaru wody) ok. 30  min. cały czas mieszając, można dodać trochę wody żeby się nie przypaliły. Wrzący dżem przelewamy do wyparzonych suchych słoiczków (nakrętki można zdezynfekować przecierając wacikiem nasączonym spirytusem) i stawiamy do góry dnem dopóki nie ostygną.

3. Galaretka z czarnej porzeczki na zimno

  • 1 kg owoców
  • 0,5 kg cukru

Świeże owoce oczyszczamy, zasypujemy cukrem i ucieramy drewnianą pałką do całkowitego rozpuszczenia cukru. Następnie przekładamy do wyparzonych suchych słoiczków. Przechowujemy w lodówce (jeśli chcemy je zatrzymać do zimy wtedy pasteryzujemy w kąpieli wodnej – wkładamy do chłodnej wody na głębokość 2/3 słoika i  podgrzewamy ok. 15 min., od chwili pierwszego zabulgotania).

4. Smorodinówka – kresowa nalewka z czarnej porzeczki

Nazwa pochodzi od kresowego określenia czarnej porzeczki  – smorodina.  Mieszkańcy Kresów Wschodnich chcąc utrwalić lecznicze właściwości tego owocu opracowali przepis na przepyszną nalewkę:

  • 1 kg świeżych owoców
  • 0,5 kg cukru
  • ok. 1 litr spirytusu 70% (jak przyrządzić pisałam tutaj)

Świeże owoce oczyścić, umieścić np w szklany gąsiorze, zasypać cukrem i zalać spirytusem. Postawić w ciepłym miejscu na ok. miesiąc (codziennie potrząsamy słojem aby cukier lepiej się rozpuścił, a owoce z wierzchu nie spleśniały). Po tym czasie przecedzamy wszystko przez sito a następnie filtrujemy (np przez filtr do kawy lub bardzo gęstą gazę czy sito) i zlewamy do czystych wyparzonych i suchych butelek. Najlepszy smak ma nalewka, która przeleżakuje ok 6 miesięcy.

Pomocne przy problemach z trawieniem, oczyszcza, podnosi odporność.

A zatem smacznego:)

 

 

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *